Koło Naukowe Muzyka Filmowa

ad. dr hab. Joanna Cieślik-Klauza - opiekun Koła Naukowego Muzyki Filmowej

Statut koła naukowego

1. Siedziba
Koło naukowe MUZYKA FILMOWA (zwane dalej KMF) obejmuje swoją działalnością studentów Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, Wydziału Instrumentalno-Pedagogicznego w Białymstoku przy ul. Kawaleryjskiej 5 (zwanej dalej Uczelnią). Siedzibą KMF jest Uczelnia.

2. Cele i zadania KMF
Celami działalności są:

• poszerzanie wiedzy i umiejętności członków Koła;
• rozwijanie życia naukowego i artystycznego członków Koła;
• rozwijanie współpracy naukowej i artystycznej z innymi ośrodkami;
• promowanie Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, Wydziału Instrumentalno-Pedagogicznego, Edukacji Muzycznej i Wokalistyki, Filii w Białymstoku;
• popularyzacja muzyki filmowej, filmu i literatury dot. tematyki filmowej.

3. Formy działalności

Organizowanie:

• spotkań o charakterze naukowym, dotyczących historii filmu i dźwięku w filmie;
• projekcji filmowych, warsztatów, seminariów; współpraca z innymi instytucjami;
• prezentowanie własnych osiągnięć przez praktyki związane z montażem filmowym;
• zamieszczanie informacji dotyczących działalności Koła na stronie internetowej Uczelni;
• współpraca z kołami naukowymi innych uczelni;
• kontakty i współpraca z organizacjami działającymi w sferze filmowej;

4. Członkowie KMF
Przynależność do KMF jest dobrowolna.
Członkami KMF mogą być studenci i pracownicy naukowi Uczelni.
Członek ma prawo:
Uczestniczyć w imprezach organizowanych przez KMF;
Występować z własnymi inicjatywami i w miarę możliwości uzyskiwać pomoc w ich realizacji;
Otrzymywać informacje o planach pracy KMF;
Brać udział w wyborach władz KMF w (formie czynnej i biernej).
Członkowie zobowiązani są:
brać czynny dział w pracach KMF
podporządkowywać się uchwałom Zarządu

5. Władze KMF
Pracami KMF kieruje Zarząd złożony z trzech osób, który reprezentuje również KMF wobec Władz Uczelni i innych instytucji;
Zarząd wybierany jest spośród studentów UMFC przez minimum 2/3 wszystkich członków KMF na okres jednego roku akademickiego;
Liczba członków może ulegać zmianom w zależności od potrzeb;
Działalność KMF podlega opiece ze strony opiekuna koła naukowego;
KMF może nieodpłatnie korzystać z pomieszczeń i sprzętu Uczelni do prowadzenia swojej działalności, zgodnie z regułami korzystania z pomieszczeń Uczelnianych;
Zmiany w Statucie dokonywane są większością 50 % + 1 głosów wszystkich członków KMF.

Zarząd Koła Naukowego Muzyki Filmowej
Przewodnicząca: Barbara Celińska
Członkowie:
stud. Natalia Falkowska
stud. Zuzanna Wyszyńska
stud. Adrian Brzoska

6. Źródła finansowania
Działalność KMF jest wspomagana finansowo przez Uczelnię w miarę możliwości i w porozumieniu z władzami Uczelni. Władze KMF mogą zwracać się o pomoc finansową do sponsorów prywatnych i państwowych.

SZCZEGÓŁOWA ORGANIZACJA DZIAŁALNOŚCI KOŁA:

Charakterystyka członków koła:

Studenci UMFC dobrowolnie zadeklarowali swój udział w kole naukowym. Są dobrze zorganizowani, w wielu dziedzinach samodzielni, stanowią zwartą i chętną do pracy grupę. Jest to młodzież, która chętnie poszukuje nowych przestrzeni sztuki, jest ciekawa świata, kreatywna i otwarta szczególnie na nowe formy nauki. Część z nich to instrumentaliści a także studenci Edukacji muzycznej. Niemal wszyscy mają możliwość aktywnego włączenia się do procesu ilustracji niemych produkcji filmowych, które zaplanowane są pod koniec letniego semestru.
Pod względem teoretycznym studenci wykazują dość duże braki dotyczące podstawowych wiadomości z zakresu historii kina, stąd projekt ten ma ukierunkować ich zainteresowania i przyczynić się do poprawy sytuacji.
W semestrze zimowym z powodów epidemiologicznych nie są planowane spotkania związane z projekcjami filmów i zajęcia warsztatowe w grupach.

Zadania do zrealizowania w semestrze letnim:

• przedstawienie statutu działalności koła i informacji dotyczących jego funkcjonowania,
• ustalenie harmonogramu i podział zadań i funkcji,
• ustalenie zasad uczestnictwa w zadaniach koła,
• realizacja spotkań filmowych,
• ewaluacja projektu, stworzenie sprawozdania.

Harmonogram realizacji zadań:

Spotkanie organizacyjne (ustalenie godzin spotkania, podział obowiązków, omówienie działalności koła naukowego)
Spotkania o charakterze informacyjnym/wykładowym.
Cykl kilku spotkań poświęconych historii kina niemego w ramach których pojawią się następujące elementy:
projekcja przygotowana przez opiekuna koła – inspiracja studentów do własnych poszukiwań
wspólne omówienie podczas dyskusji funkcji muzyki w filmie niemym,
analiza kadrów filmowych i ich zawartości,
montaż w filmie i jego możliwości – obserwacja cyklu montażowego, dyskusja o znaczeniu montażu i próby ingerencji w narrację za pomocą zmian montażowych,
ćwiczenia w grupach – OPOWIADANIE OBRAZEM. „Te same kadry zdjęciowe ułożone w różne historie“
narracja filmowa: Obraz czy Dźwięk?
Poszukiwanie na stronach poświęconych filmowi ciekawych filmów niemych (np. filmy francuskiego magika kina z pierwszego dziesięciolecie XX wieku – G. Meliesa) – samodzielna praca uczestników projektu
Projekcja filmów i wspólne ich omówienie
Wybór filmów nadających się do ilustracji muzycznej
OPOWIADANIE DŹWIĘKIEM „Muzyka w służbie obrazu“ – dyskusja
Dyskusja w grupie dotycząca projekcji filmowych i prób ilustracji muzycznej

Zawartość kolejnych spotkań:
Projekcja prezentacji multimedialnej dotyczącej pierwszych produkcji filmowych (pokaz filmów braci Lumiere z 1895 roku, filmy trickowe Georga Meliesa, Trip to the moon). Analiza filmów, omówienie środków stylistycznych, rozmowa o ilustracji muzycznej wybranych sekwencji filmowch.
Projekcja filmów ekspresjonistycznych. Robert Wiene Gabinet Doktora Caligari Omówienie elementów ekspresjonizmu w filmie niemieckim, dyskusja o środkach wypowiedzi filmowej, analiza wybranych scen filmowych. Dyskusja.
Friedrich Wilhelm Murnau – Nosferatu Film grozy w kinie niemieckim. Dramaturgia filmowa, śrorki ekspresji, analiza ilustracji muzycznej. Dyskusja i pierwsze próby ilustracji muzycznych w wykonaniu uczestników projektu.
Fritz Lang – Metropolis Since fiction początku XX wieku. Analiza przebiegu dramaturgicznego. Charakterystyka postaci, symbolika dźwięku i obrazu w dziele filmowym. Dyskusja. Praca uczestników projektu nad porównaniem różnych stylów filmowych. Rozmowa uczestników projektu w dwóch zespołach o typach bohaterów, poszukiwania odpowiednich środków muzycznych, służących budowie narracji filmu niemego w obszarze estetyki ekspresjonistycznej.  
Charlie Chaplin – wybrane fragmenty filmów, próby ilustracji muzycznej na żywo przy pianinie. Prezentacja konkursowej pracy Szymona Borysa, który podjął się napisania muzyki do wybranego fragmentu filmu Generał. Próby ilustracji na żywo filmów animowanych i fabularnych. Rozmowa o funkcjach muzyki filmowej, analiza nastrojów i zawartości scen. Dyskusja i wspólna ocena propozycji ilustracji muzycznych.

Zaplanowane tematy z realizacji filmowej i telewizyjnej

blok informacyjno-warsztatowy.

Muzyka przy realizacji filmu:

Kto pracuje przy dźwięku w filmie i telewizji?
Jak można wpływać na jakość i rodzaj dźwięku?
Sposoby realizacji dźwięku, jakie są rodzaje dźwięków w filmie?
Co to są efekty dźwiękowe – praca z fonoteką efektową.
Do czego służą efekty? Co jest ważniejsze muzyka czy efekty?
Materiały pomocnicze do spotkania członków koła:

Kto pracuje przy dźwięku w filmie i telewizji?

Realizator dźwięku odpowiada za całokształt

Operator dźwięku funkcja najczęściej występująca z Filmie lub większych produkcjach telewizyjnych

Operator mikrofonu
Ilustrator muzyczny kompilacja nagranych już utworów

Kompozytor  twórca autonomicznych utworów do obrazu

Reżyser dźwięku nadzór fonograficzny nad nagraniem

Konsultant muzyczny w filmie dopasowuje gotowe ścieżki do skorygowanego filmu

Imitator dźwięku
Akustyk
Pracownik archiwum taśmotek i płytotek
Konserwator dźwięku nadzór nad urządzeniami

Jak można wpływać na jakość i rodzaj dźwięku?

Różne sposoby ingerencji w dźwięk:

dźwięk czysty bez preparacji
Wysokie tony – ingerencja w barwę dźwięku – (podbicie wysokich częstotliwości) – dźwięk jasny, syczący, szklisty
Niskie tony – ingerencja w barwę dźwięku – (podbicie niskich częstotliwości) – barwa ciemna
Obcięcie wysokich częstotliwości (głuche brzmienie, zamknięte pomieszczenie) – obcięcie wysokich częstotliwości, dźwięk matowy. W mowie brak zrozumiałości tekstu – brudna głowica
Obcięcie niskich częstotliwości (płaskie brzmienie, dźwięk bez podstawy – typowy dla małych głośników)
Podbity środek pasma ok. 1 kHz – brzmienie beczkowate, puszkowate, nosowe
Obcięty środek pasma ok. 1 kHz – stłumiona barwa
Zmiana głośności – im większa głośność – tym mniejsza wrażliwość ucha na skrajności
Przesterowanie dźwięku – wywołuje zniekształcenia, barwa charcząca, szortsta
Głuchy dźwięk całości, brak wyrazistości – taśma założona na II stronę – podkładem do głowicy ( magnetofony kasetowe, kiedy wciągnie taśmę.
Zwolnienie dźwięku (augmentacja) – np. 2x wolniej – zachowana tonacja o 8 niżej
Przyspieszenie (diminucja) – np. 2x szybciej o 8 w górę
Inwersja – nagranie od tyłu
Parametry głośności dźwięku
Ok. 10 DB – szept

45-50 DB – mowa z odległości 1 m.

60-70 DB – np. na wykładzie

90 DB – orkiestra ff

120 DB – wystrzały (silnik odrzutowy)

Sposoby realizacji dźwięku
100% – ważna atmosfera – prawdziwość dźwięku, synchroniczność
POSTSYNCHRON synchron po nagraniu – dogrywanie dźwięku do obrazu. Mankamentem jest brak naturalności dźwięku i brak atmosfery Synchroniczność można osiągnąć poprzez zastosowanie klapsa.
PRESYNCHRON nagranie dźwięku przed obrazem, nie musi to być dźwięk finalny – półplayback
PLAYBACK dźwięk finalny nagrany przed obrazem Nagranie masterowe (MASTER)
DUBBING inna wersja językowa aktorska (do tonu międzynarodowego IFL)
LEKTORAT
IMITACJA DŹWIĘKU
OFF komentarz spoza kadru
Co to są efekty dźwiękowe?
Synchroniczny
Niesynchroniczny
Asynchron !!! – błąd techniczny

Efekty dźwiękowe:
efekt utrwalony – rejestracja
efekt imitowany – w studiu – tworzony przez imitatora
efekt kreowany – np. tworzony na instrumentach elektronicznych
efekt realistyczny – zgodny z naszym wyobrażeniem w odniesieniu do obrazu (np. deszcz)
efekt stylizowany – np. odgłosy dinozaura (nieznany w rzeczywistości). Efekt stylizowany jest często wyolbrzymiany, np. kroki mrówki na piasku. Efekty imitatora (kroki śniegu na mące ziemniaczanej), zmiany prędkości taśmy (złamanie drewnianego patyka – zmiana wysokości – grube drzewo), obniżenie wysokości dźwięku – wybuch bomby, trzęsienie ziemi)
efekt abstrakcyjny – coś bez wzorca w przyrodzie, oderwany od rzeczywistości, dotychczas nieznany (film Skolimowskiego „Wrzask” – 42 warstwy dźwięku budowane z efektów nierzeczywistych – Czarownica wyskakuje spod ziemi)
Rola dramaturgiczna efektów

realistyczne – co widzimy, to słyszymy
surrrealistyczne – nie wypływające ze związków logicznych, nieoczekiwane (np. kreskówki: przesuwanie wzroku, efekt otwierających się drzwi, scena miłosna – ruszający pociąg, sztuczne ognie… Bieg osoby – pisk opon.
Metafora – kojarzenie różnych sytuacji: strzelanie do kogoś – efekt bicia szkła, wpadający promień słońca – dźwięk dzwoneczka
Metonimia – przeniesienie znaczenia z części do całości – Przypisywanie większego znaczenia niż to jest w rzeczywistości. Bicie serca w momencie zagrożenia, podrzynanie gardła – dźwięk wyolbrzymiony…, głośne tykanie zegara w momencie oczekiwania, ciosy karate…
Symboliczne – odwoływanie się do wzorców charakterystycznych dla danej kultury, np. dzwon kościelny – żałoba, potęga kościół, Emocje na stadionie – ryk ludzi, goool, akcja porodowa – płacz dziecka na koniec.
Efekty akcji – posuwające akcję na przód, związane z akcją, Mogą być poza kadrem. Trzaśnięcie drzwi – oznacza, że bohater wyszedł.
Efekty tła – (boczne, oboczne) Atmosfery charakteryzujące miejsce i czas akcji. Mogą nas umiejscowić w danej epoce – dorożka, samochód, dzwonek telefoniczny… Pora dnia – kogut piejący (Monty Pyton), cykady – wieczór…
Efekty nastroju – odzwierciedlające stany psychiczne bohaterów, np. kapiąca kropla – buduje nastrój grozy, samotności, Ciągły dźwięk – obłęd, Skrzypiąca furtka targana wiatrem – niepokój niepewność…
Efekt komentujący – puetna sceny, rozwiązanie, np. Sekwencja : Człowiek reperuje samochód, rumor, rozpadające się części samochodu.
Efekt scalający – łączy sceny na różne sposoby – np. za pomocą:
Antycypacji – wyprzedzenie akcji – (zakładki), siedzi człowiek w mieszkaniu a słychać odjeżdżający pociąg.
Repetycja – scala sceny – powtórzenie efektu
Retrospekcja – wspomnienie efektu, dziecko bawiło się z psem – pies szczeka, Szczekanie przywołuje wspomnienia dziecka.
Leitmitiv – motyw przewodni. Motyw przyporządkowany danej postaci, często używane w komediach.
Cisza – można ją wpisać w rolę efektu – brak muzyki, brak efektu – Kurosava – cisza w scenie walki. Top secret – skradanie się – szeleszczące liście – gest „cicho” – brak efektów…, głuche dziecko – stoi w ciszy wśród tłumu dzieci rozkrzyczanych…
Poszerzenie przestrzeni – większość efektów tła poszerza przestrzeń. Dodawanie efektów atmosfery.
Zagadnienia muzyki filmowej

Wartość programowa dźwięku
Rola kojarzeń w percepcji dźwięku i muzyki – ich wpływ na percepcję struktury audiowizualnej
Dźwięk i muzyka w filmie niemym
Proces powstawania filmu i dźwięku filmowego
Dźwiękowa koncepcja opracowania filmu
Elementy ścieżki dźwiękowej filmu. Wzajemne relacje i zależności
Funkcje muzyki w filmie dźwiękowym
Zagadnienia metrorytmiczne w filmie
Problem formy w muzyce filmowej
Krytepia oceny muzyki filmowej
Problem czasu w muzyce i filmie
Użycie muzyki autonomicznej w filmie
Muzyka jako element filmu w aspekcie estetycznym i prawa autorskiego
Relacja reżyser – kompozytor w trakcie pracy nad filmem

Muzyka filmowa
muzyka jako zjawisko akustyczne
muzyka jako rodzaj sztuki
muzyka jako środek komunikacji i przekazu
muzyka jako tworzywo form audiowizualnych
Ćwiczenie: fragmenty muzyczne – ćwiczenia na wyobraźnię

Pierwszy kompozytor muzyki do filmu:

Camille Saint-Seans – „Zabójstwo księcia Gwizjusza”
Problem rytmu w filmie

Rytm w filmie to ruch wewnątrz kadry i rytm montażowy

Przez rytm obrazu filmowego należy rozumieć czasową organizację jego elementów. Obejmuje ono następstwo ujęć, ich rodzaj jak również ich zawartość ruchową.

RYTM WEWNĄTRZKADROWY – wielowarstwowa organizacja ruchowych elementów ujęcia filmowego i zachodzące między nimi procesy.

RYTM MONTAŻOWY – czasowa organizacja następujących po sobie ujęć.

Zależności pomiędzy obrazem a dźwiękiem:

SYNCHRON polega na spasowaniu zgodności ruchu obrazu i dźwięku
ASYNCHRON przesunięcie w czasie któregoś z elementów obrazu i dźwięku. Błąd techniczny
POSTSYNCHRON synchronizacja dźwięku do istniejącego obrazu (np. nagranie głosu aktora)
KONTRSYNCHRON synchronizacja polegająca na odwrotności fazy ruchu
PRESYNCHRON przeniesienie elementów ruchowo – rytmiczno – metrycznych muzyki, efektów lub dialogu na ruchy w obrazie filmowym. Ścieżka dźwiękowa powstaje przed obrazem (np. w filmach animowanych).
Synchronizacja obrazu z dźwiękiem
Rytmiczna
Metryczna
Uzasadnienie celowości spotakań:

Młodzież studencka uczelni artystycznej powinna mieć jak największy kontakt z różnymi dyscyplinami sztuki. Studenci UMFC Filii w Białymstoku kształcący się w dziedzinie muzyki, powinni mieć szansę na poznanie innych obszarów sztuki, które również łączą się ze światem dźwięków.  Edukacja filmowa wydaje się być pomysłem, który może zainteresować młodzież, rozszerzyć ich zainteresowania i pomóc stać się kreatywnym.

Pomysł polega na zmotywowaniu studentów do własnych poszukiwań w obszarze historii kinematografii, zainspirowaniu do własnych ilustracji muzycznych oraz rozbudzeniu wrażliwości na elementy dzieła filmowego. Osiągnięte to będzie poprzez cykl spotkań w ramach działalności koła naukowego, na których młodzież będzie aktywnie uczestniczyć w projekcjach filmów niemych i innych arcydzieł znaczących dla historii kina.

Do inspiracji ma posłużyć pierwsza część działań, przygotowana wspólnie przez opiekuna koła i zainteresowanych studentów, zawierająca krótkie filmy nieme sprzed 1920 roku oraz podstawowe informacje dotyczące historii kina. Tą pierwsza prezentacja ma za zadnie zainteresować studentów tematyką filmową i zachęcić do dalszej pracy nad zagadnieniami muzyki filmowej.

Spotkaniom towarzyszyć będzie dyskusja na temat funkcji muzyki w filmie, jej roli, sposobom oddziaływania na widza. Zakładane efekty projektu to prowadzenie dyskusji filmowych, analiza wybranych scen oraz własne próby improwizowanych ilustracji muzycznych studentów do filmów.