Katedra Teorii Muzyki

Katedra Teorii Muzyki jest jednostką merytoryczną uczelni zajmującą się badaniami nad dziełem muzycznym i jego interpretacją. Jej pracownicy prowadzą badania teoretyczno-muzyczne, których wyniki publikują w autorskich książkach i artykułach, w kraju i za granicą. Uczestniczą także w konferencjach naukowo-artystycznych, otrzymując granty, stypendia i nagrody. Główne kierunki badań teoretycznych w Katedrze Teorii Muzyki koncentrują się na muzyce polskiej, w tym na twórczości kompozytorów warszawskich związanych z uczelnią, przestrzeni muzycznej i impulsach twórczych, korespondencji sztuk, analizie interpretacji dzieła muzycznego w ujęciu antropologicznym, filozoficznym, biograficznym i wykonawczym. Do istotnych obszarów badań należy operologia i librettologia.

Wśród najnowszych publikacji znajdują się monografie autorskie: Krystyny Juszyńskiej o Miłoszu Maginie (Miłosz Magin: pianista, kompozytor, pedagog) i Józefie Hofmannie (Józef Hofmann: pianista – kompozytor – wynalazca), Teminy Cadi Sulumuny o Henriette Renié (Hommage à Henriette Renié. Wybór korespondencji kompozytorki), Iwony Świdnickiej o Sergiuszu Rachmaninowie (Rachmaninow: symfonik nieznany: związki intertekstualne w twórczości symfonicznej Sergiusza Rachmaninowa), Grażyny Paciorek-Draus o Tomaszu Sikorskim (Tomasz Sikorski: muzyka fortepianowa. Dezintegracja, samotność, kreacja), Agnieszki Muszyńskiej-Andrejczyk o Giacomo Puccinim (Puccini: Willidy, Edgar, Manon Lescaut: geneza, libretto, przekład) oraz Katarzyny Szymańskiej-Stułki muzycznej przestrzeni w świetle przemian jej postrzegania w kulturze i odpowiadających na te przemiany strategii kompozytorskich (Idea przestrzeni w muzyce, Przestrzeń jako źródło strategii kompozytorskich). W przygotowaniu są publikacje obcojęzyczne: monografia o Wandzie Landowskiej La Landowska autorstwa Inés Ruiz Artola (język hiszpański) oraz monografia wieloautorska Andrzej Panufnik and his vision of music.

Katedra Teorii Muzyki szczyci się bogatym dorobkiem wydawniczym w zakresie monografii wieloautorskich poświęconych polskim kompozytorom związanym z uczelnią, m.in. o Stanisławie Moryto pod red. Katarzyny Szymańskiej-Stulki (Zaistniał sens i dźwięk: twórczość Stanisława Moryto), o Marianie Borkowskim pod red. Alicji Gronau-Osińskiej (Wymiary czasu, przestrzeni i ciszy w muzyce Mariana Borkowskiego), o Marianie Sawie pod red. Marcina T. Łukaszewskiego (Pokora wobec piękna sztuki dźwięków – o twórczości Mariana Sawy), o Andrzeju Dobrowolskim pod red. Alicji Gronau-Osińskiej (Ordo et expressio: muzyka Andrzeja Dobrowolskiego), o Pawle Łukaszewskim pod red. Marcina T. Łukaszewskiego (Poszukiwanie sacrum: muzyka i filozofia życia Pawła Łukaszewskiego) oraz o Tadeuszu Paciorkiewiczu pod red. Alicji Gronau-Osińskiej (Oddajcie się muzyce bez reszty, a ona was nie zawiedzie: o Tadeuszu Paciorkiewiczu i jego twórczości). Prace te tworzą unikatową w skali kraju serię wydawniczą poświęconą rodzimej twórczości.

Katedra sprawuje opiekę merytoryczną nad studiami na kierunku kompozycja i teoria muzyki w specjalności teoria muzyki I i II stopnia oraz nad przedmiotami teoretyczno-muzycznymi, takimi jak analiza i interpretacja dzieła muzycznego, historia muzyki, historia form muzycznych, style muzyczne, kontrapunkt, harmonia, kształcenie słuchu. Studia teoretyczno-muzyczne kształcą absolwentów przygotowanych do pracy badawczej w uczelni i pracy pedagogicznej w szkołach muzycznych oraz działań upowszechniających muzykę, m.in. w redakcjach radiowych i prasowych, a także w instytucjach kultury. W 2021 roku program studiów został unowocześniony – wprowadzono przedmiot główny teoria muzyki, który stanowi odpowiednik indywidualnych przedmiotów głównych na innych specjalnościach. Przedmiot ten rozwija indywidualne zainteresowania teoretyczno-muzyczne studentów i studentek oraz buduje ich warsztat teoretyczny dla późniejszej działalności zawodowej.

Z Katedrą Teorii Muzyki związanych było wielu wybitnych uczonych, teoretyków muzyki i muzykologów, m.in. Stefan Śledziński, Zbigniew Rudziński, Ludwik Bielawski, Marian Borkowski, Stanisław Dąbek, Magdalena Dziadek, Jerzy Gołos, Małgorzata Komorowska, Iwona Lindstedt, Wojciech Nowik, Marek Podhajski, Maria Piotrowska, Jadwiga Zabłocka, Maciej Zalewski oraz Mieczysława Demską-Trębacz, której przyznany został tytuł Profesora Honorowego UMFC w dowód uznania jej zasług w zakresie teorii muzyki.

Katedra Teorii Muzyki skupia cztery pracownie tematyczne:
•    Pracowania analizy dzieła muzycznego (kierownik: prof. dr hab. Katarzyna Szymańska-Stułka) 
•    Pracownia badań nad słuchem muzycznym (kierownik: ad. dr Grażyna Paciorek-Draus) 
•    Pracownia antropologii kultury muzycznej (kierownik: ad. dr hab. Leszek Lorent) 
•    Pracownia badań librettologicznych i operologicznych (kierownik: dr hab. Agnieszka Muszyńska-Andrejczyk, prof. UMFC). Rezultatem prac badawczych prowadzonych przez kierownika Pracowni jest seria wydawnicza „Studia Librettologiczne i Operologiczne”.

Katedra Teorii Muzyki prowadzi Laboratorium Teorii Muzyki, w ramach którego odbywają się cykliczne seminaria teoretyczno-muzyczne prezentujące zagadnienia muzyczne w ujęciu interdyscyplinarnym: wykłady profesorów UMFC i profesorów uczelni zagranicznych, spotkania-debaty studentów i pedagogów teorii muzyki UMFC, spotkania przeznaczone na prezentacje referatów studentów teorii muzyki, spotkania promujące najnowsze teoretyczne publikacje.

Katedra Teorii Muzyki współorganizuje konferencje naukowo-artystyczne, m.in. Ogólnopolską Konferencję Naukowo-Artystyczną „KO-respondencja. Na styku sztuk” w  Białymstoku pod kierownictwem ad. dr hab. Joanny Cieślik-Klauzy, cykliczne konferencje tematyczne skupione wokół sztuki perkusyjnej i antropologicznej interpretacji muzyki pod kierownictwem ad. dr. hab. Leszka Lorenta (np. „Stabat Mater Dolorosa – kontynuacje i nawiązania”, „Ineffabilis. Marcin Błażewicz – inspiracje”) oraz ogólnopolską konferencję studencką pod autorską opieką ad. dr Aleksandry Bilińskiej-Słomkowskiej „Nieznane, a warte poznania. Etnoinspiracje”, w której aktywnie uczestniczą studenci teorii muzyki (m.in. Marta Urbanowicz – wygłoszenie referatu; Aleksandra Karpiuk i Olga Borzyszkowska – moderowanie). Studenci teorii muzyki UMFC aktywnie biorą udział także w prestiżowych konferencjach ogólnopolskich (Adrianna Michalska, Aleksandra Karpiuk – wygłoszenie referatu) oraz międzynarodowych (Nikodem Pelc, Miłosz Rybarski – prezentacja posteru).

Katedra Teorii Muzyki współpracuje z Instytutem Sztuki PAN, Związkiem Kompozytorów Polskich Sekcją Muzykologów, Uniwersytetem Warszawskim, wybranymi szkołami muzycznymi i instytucjami kultury, uczelniami muzycznymi w kraju i za granicą. Studenci teorii muzyki korzystają z programu wymiany międzynarodowej Erasmus+.